«Ο Προφήτης και η προφητεία στην Εκκλησία»
(Το κήρυγμα βιντεοσκοπημένο: http://vimeo.com/109890646)
Σεβασμιώτατοι άγιοι αδελφοί, τίμιον Πρεσβυτέριον, Χριστού Διακονία, Εντιμότατοι άρχοντες, λαέ του Θεού ευλογημένε, αγαπητοί μου Χριστιανοί,
Σήμερα η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του Προφήτου Ιωήλ, της Παλαιάς Διαθήκης. Αλλά βέβαια, όπως όλοι γνωρίζετε, ήρθαμε σήμερα να λειτουργήσουμε σε αυτόν τον Ιερό Ναό όχι τόσο θα έλεγα για τον Προφήτη Ιωήλ, γιατί θα μπορούσαμε να είμαστε στις επαρχίες μας και να τελέσουμε εκεί την θεία Λειτουργία, όπως θα το κάναμε σήμερα που είναι άλλωστε και ημέρα Κυριακή, και θα τελούσαμε την θεία Λειτουργία και θα υμνούσαμε και θα δοξάζαμε τον Προφήτη Ιωήλ στις Επαρχίες μας, αλλά σήμερα ήρθαμε στον Ιερό αυτό Ναό της Αγίας Σκέπης Εδέσσης για να πούμε τα δέοντα και να ευχηθούμε στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας και αγαπητό μας εν Χριστώ αδελφό Ιωήλ, ο οποίος άγει τα ονομαστήριά του.
Με την ευκαιρία αυτή με παρεκάλεσε ο ίδιος να πω δυο λόγους οικοδομής και παρακλήσεως γι’ αυτό κάνοντας υπακοή θα ήθελα να ομιλήσω για τον Προφήτη Ιωήλ και την προφητεία μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στην ορθόδοξη παράδοσή μας. Ουσιαστικά να μιλήσω για την θεολογία της προφητείας και γενικότερα την μεγάλη αξία την οποία έχουν οι Προφήτες τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη.
Το πρώτο σημείο είναι ότι όταν διαβάση κανείς, αγαπητοί μου αδελφοί, την Παλαιά Διαθήκη, και ιδιαιτέρως την ζωή των Προφητών, θα διαπιστώση ότι οι Προφήτες δεν ήταν απλώς μερικοί στοχαστές, δεν ήταν απλώς μερικοί θεολόγοι, όπως εμείς σήμερα τους ονομάζουμε, δεν ήταν φιλόσοφοι. Γιατί υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ Προφητών και φιλοσόφων οι φιλόσοφοι στοχάζονται και προσπαθούν να ανακαλύψουν τον Θεό, ενώ οι Προφήτες είχαν εμπειρία του Θεού και ο Θεός αποκαλυπτόταν σε αυτούς. Οι Προφήτες, και αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, είχαν συναντήσει τον ζωντανό Θεό, τον άσαρκο Λόγο στην Παλαιά Διαθήκη, δηλαδή το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Γιαχβέ, ασάρκως. Αυτόν είχαν δεί και με Αυτόν είχαν επικοινωνία. Είχαν αποκτήσει μέθεξη του ασάρκου Λόγου και δι’ Αυτού γενικότερα με τον Άγιο Τριαδικό Θεό.
Εάν διαβάσουμε τα βιβλία των Προφητών και ιδιαιτέρως, αν προσέξουμε το πρώτο κεφάλαιο, το πώς αρχίζουν αυτά τα προφητικά βιβλία, θα δούμε αυτήν την πραγματικότητα.
Διαβάζοντας το βιβλίο του προφήτου Ησαΐου βλέπουμε ότι αρχίζει: «Όρασις, ήν είδεν ο Ησαΐας». Πρόκειται για μια όραση, για μια θεοπτία. Όραση, θέα του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος ασάρκως. Σε άλλα προφητικά βιβλία βλέπουμε πάλι το ίδιο πράγμα. Για παράδειγμα στο βιβλίο του Προφήτου Ναούμ βλέπουμε ότι αρχίζει: «Βίβλος οράσεως». Και περιγράφει το τί είδε ο Προφήτης Ναούμ. Στο βιβλίο του Προφήτου Ιωήλ, όπως και σε άλλα βιβλία, βλέπουμε ότι αρχίζουν με έναν διαφορετικό τρόπο. Λέγεται: «Λόγος Κυρίου, ός εγεννήθη προς Ιωήλ». Εδώ δεν αναφέρεται η όραση, αλλά γίνεται λόγος για λόγο Κυρίου. Ο λόγος είναι εκείνος που άκουσαν, τον λόγο του Θεού άκουσαν οι Προφήτες, όπως ο Ιωήλ. Και όχι απλώς τον άκουσαν, γιατί, αν προσέξουμε την φράση, θα δούμε ότι λέγεται «λόγος Κυρίου, ος εγεννήθη προς Ιωήλ». Ο λόγος του Κυρίου γεννάται μέσα στην καρδιά του ανθρώπου, ο οποίος έχει φθάσει στην κατά χάρη θέωση.
Γι’ αυτό στην Παλαιά Διαθήκη ο Προφήτης ήταν ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος είχε προσευχή και μάλιστα νοερά καρδιακή προσευχή, όπως το βλέπουμε στους Ψαλμούς του Δαβίδ, και γύρω από τον Προφήτη συγκεντρώνονταν οι μαθηταί, οι οποίοι ζούσαν αυτήν την μέθεξη του Θεού. Γι’ αυτό και ονομαζόταν «χορός των Προφητών», οι οποίοι προσεύχονταν και αξιώνονταν μερικές φορές να δουν και την δόξα του Θεού.
Αλλά, όπως λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, αυτή η όραση του Θεού, την οποίαν είχαν οι Προφήτες και αυτή η ακοή του Λόγου του Θεού που άκουγαν και εγεννάτο αυτός ο λόγος μέσα στην καρδιά των Προφητών, δεν ήταν ανθρώπινα κατασκευάσματα και δεν ήταν διαφορετικές εμπειρίες, γιατί λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, και η όραση των Προφητών ήταν ακοή και η ακοή του λόγου του Κυρίου από τους Προφήτες ήταν όραση. Όραση και ακοή και γεύση και αίσθηση είναι ενωμένα, γιατί στην εμπειρία της θεώσεως όλες οι αισθήσεις γίνονται μία. Το βλέπουμε αυτό ακόμη και επάνω στο Όρος Θαβώρ. Είδαν την δόξα του Κυρίου, την δόξα του Θεού. Και μετά οι τρεις μαθητές άκουσαν την φωνή του Πατρός: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός».
Κατά την διάρκεια της εμπειρίας του Θεού όλες οι αισθήσεις του ανθρώπου ενοποιούνται, το σώμα μετασκευάζεται, αλλοιώνεται και βλέπει ο άνθρωπος και ακούει τον Θεό, έχει μέθεξη του Θεού, μέθεξη της αιωνίου ζωής. Άρα, όλοι οι Προφήτες, όπως και ο Προφήτης Ιωήλ, είχαν μέθεξη του Θεού και μάλιστα του Τριαδικού Θεού, γιατί δεν υπάρχει ποτέ ο Χριστός, είτε ως άσαρκος είτε ως σεσαρκωμένος Λόγος, χωρισμένος από τον Πατέρα και το Άγιον Πνεύμα.
Το δεύτερο σημείο, που είναι συνέχεια του προηγουμένου, είναι ότι οι Προφήτες επειδή είχαν εμπειρία του ζώντος Θεού, και όχι του θεού της φιλοσοφίας και των στοχαστών, γι’ αυτό ακριβώς και έκαναν έναν μεγάλο πόλεμο εναντίον των θρησκειών της εποχής εκείνης, οι οποίες θρησκείες πίστευαν και λάτρευαν έναν ψεύτικο θεό, τα είδωλα. Ο αγώνας τον οποίον έκανε ο Προφήτης Ιωήλ ήταν ένας αγώνας εναντίον της θρησκείας και υπέρ του ζώντος Θεού. Ήταν ένας αγώνας εναντίον των ειδώλων και ουσιαστικά κήρυττε τον ζώντα Θεό, τον Θεό των Πατέρων ημών, του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ, θα λέγαμε σήμερα εμείς. Και με αυτήν την έννοια καταδίκαζε άλλους θεούς ψεύτικους και αλλοτρίους. Και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Οι Προφήτες όλοι, όπως και ο Προφήτης Ιωήλ, αγωνίζονταν εναντίον της θρησκείας.
Η θρησκεία έχει μερικά ιδιώματα τα οποία την διαφοροποιούν από την Εκκλησία. Η θρησκεία πρώτα-πρώτα συνδέεται με την μαγεία ως εξιλέωση του Θεού. Οι θρησκευόμενοι με αυτήν την έννοια προσπαθούν να εξιλεώσουν τον Θεό, γιατί νομίζουν ότι ο Θεός είναι πάρα πολύ στενοχωρημένος και θυμωμένος μαζί τους και κάνουν μαγικές πράξεις και ενέργειες για να εξιλέωσουν το θείον. Το άλλο στοιχείο της θρησκείας είναι η δεισιδαιμονία. Και όταν λέμε δεισιδαιμονία, εννοούμε το ότι προσπαθούν ή ταυτίζουν το άκτιστο με το κτιστό και σε όλα τα κτιστά πράγματα βλέπουν τον Θεό. Αυτός είναι ο λεγόμενος Πανθεϊσμός. Αυτή είναι πράγματι μια δεισιδαιμονία, που είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της θρησκείας. Και ακόμη ένα άλλο γνώρισμα της θρησκείας είναι ο μυστικισμός, όπως εκφραζόταν και από τον Πλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και αυτή η πλατωνική φιλοσοφία δεν ήταν απλώς μια φιλοσοφία, αλλά στην πράξη της ήταν μια θρησκεία, γιατί πίστευε στο κατά φύσιν αθάνατο της ψυχής και το κατά φύσιν θνητό του σώματος και πίστευε ότι η αθάνατη ψυχή που ήταν κλεισμένη μέσα στή φυλακή του σώματος έπρεπε να ελευθερωθή με έναν μυστικό τρόπο και να επανέλθη στον αγέννητο κόσμο των ιδεών. Αυτός ο λεγόμενος μυστικισμός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της θρησκείας και επομένως πολλές λατρευτικές τελετές γίνονται μέσα σε αυτήν την νοοτροπία.
Οι Προφήτες αγωνίστηκαν σκληρά εναντίον της θρησκείας. Και ο Χριστός είναι εκείνος ο οποίος μας απελευθέρωσε από την θρησκεία που υπήρχε την παλαιά εποχή. Και σήμερα υπάρχουν τέτοιες θρησκευτικές αντιλήψεις και θρησκείες οι οποίες λατρεύουν έναν ψεύτικο θεό. Και όπως λέγεται συνήθως, η θρησκεία που συνδέεται με την μαγεία, την δεισιδαιμονία και τον μυστικισμό είναι μια αρρώστεια της ανθρώπινης προσωπικότητας, αρρωσταίνει τον άνθρωπο. Ο Χριστός μας ελευθέρωσε από αυτήν την αρρώστεια της θρησκείας και έκανε την Εκκλησία, η οποία Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού.
Η Εκκλησία είναι ο Θεανθρώπινος οργανισμός, η Εκκλησία είναι η κοινωνία Θεού και ανθρώπου, κοινωνία ζώντων και κεκοιμημένων, είναι σύνοδος ουρανού και γης, όπως θα μας πη ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Η Εκκλησία είναι συνάντηση Θεού και ανθρώπων και ζώντας μέσα σε αυτό το ευλογημένο Σώμα του Χριστού θεραπευόμαστε και απαλλασσόμαστε από την αρρώστεια κάθε θρησκείας.
Μπορείτε να δήτε, αγαπητοί μου αδελφοί, το τί δημιουργεί η θρησκεία στην σημερινή εποχή. Για παράδειγμα στην Μέση Ανατολή, αλλά όπου υπάρχει και κηρύττεται ο Ισλαμισμός, ο Μουσουλμανισμός, βλέπουμε εκεί καθαρά την αρρώστεια της θρησκείας. Εν ονόματι της θρησκείας δημιουργούνται μάχες, αντιπαραθέσεις, αποκεφαλισμοί, βιασμοί, βιαιότητες. Και είναι χαρακτηριστικό, ότι ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε μια συνάντηση που είχε κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας του με κάποιον ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τον ενταφιασμό των Μουσουλμάνων, έναν Τασιμάνη, μεταξύ των άλλων του είπε ότι ο Μουσουλμανισμός διαδόθηκε σε όλον τον κόσμο με την βία και την ηδονή. Προσέφερε ο Μωάμεθ την βία και την ηδονή στους ανθρώπους και δημιουργούνται τέτοιες καταστάσεις αρρωστημένες με τρομοκρατικές εκδηλώσεις, με αποκεφαλισμούς, με βία, βιαιότητες και νοοτροπίες πολεμικές. Αυτή είναι η αρρώστια της θρησκείας εναντίον της οποίας πάλεψαν και αγωνίστηκαν οι Προφήτες, ο Προφήτης Ιωήλ και όλοι οι άλλοι οι Προφήτες και τελικά μας απάλλαξε ο Χριστός από αυτά και δημιούργησε την Εκκλησία Του.
Το τρίτο σημείο, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι ότι Προφήτες δεν υπήρχαν μόνο στην Παλαιά Διαθήκη, Προφήτες υπάρχουν και στην Καινή Διαθήκη. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θα κάνη αυτήν την επισήμανση και την διάκριση. Οι Προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη έβλεπαν τον άσαρκο Λόγο και συγχρόνως προέβλεπαν και προεφήτευαν την ενανθρώπηση του Χριστού και έβλεπαν τον σεσαρκωμένο Λόγο που θα γεννιόταν στον ωρισμένο καιρό. Οι Προφήτες της Καινής Διαθήκης είναι εκείνοι που έχουν κοινωνία με τον σεσαρκωμένο Λόγο, τον ενανθρωπήσαντα Χριστό, και ομιλούν για την Δευτέρα έλευση του σεσαρκωμένου Λόγου, οπότε θα γίνη και η ανάστασις των νεκρών και θα έρθη η Βασιλεία του Θεού.
Το προφητικό χάρισμα δεν εξέλιπε από την Εκκλησία, παραμένει και σήμερα. Ο Επίσκοπος δεν είναι μόνον ο προεστώς της ευχαριστιακής συνάξεως, είναι και ο προφήτης που κηρύττει τον λόγο του Θεού. Είναι ο προφήτης ο οποίος στρέφεται εναντίον κάθε λατρείας ψεύτικης, κάθε θρησκευτικής πίστης η οποία είναι ξένη από τον ζωντανό Θεό και ομιλεί για το πώς ο άνθρωπος θα αποκτήση κοινωνία με τον ζώντα Θεό. Και έτσι δεν είναι μόνο προεστώς ευχαριστιακής συνάξεως, αλλά είναι και προφήτης που διδάσκει και καθοδηγεί τον λαό. Είναι το προφητικό χάρισμα που έχει ο Επίσκοπος, όπως έχει και το βασιλικό χάρισμα και το αρχιερατικό χάρισμα με την αρχιερωσύνη.
Με αυτήν την έννοια τιμούμε σήμερα και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας και αγαπητό μας αδελφό Ιωήλ. Γιατί δεν έχει απλώς προφητικό όνομα, αλλά έχει και προφητική χάρη. Έχει την χάρη προφήτου, διδάσκει και ομιλεί αλαθήτως θα έλεγα, γιατί στηρίζεται πάνω στην διδασκαλία των αγίων Πατέρων και όχι στην φιλοσοφία. Είναι εκείνος ο οποίος έχει το χάρισμα και διδάσκει και έχει το χάρισμα και να ανυμνή τον ζώντα Θεό και τους ανθρώπους που συνδέονται μαζί Του, τους φίλους του Χριστού, τους Αγίους. Και είναι εκείνος ο οποίος τιμά την Αρχιερωσύνη και τιμάται από τον Θεό υπερβαλλόντως. Γι’ αυτό και εμείς τον αγαπάμε, όλη η Ιεραρχία και όλοι οι Ιεράρχαι τον αγαπάμε πάρα πολύ, γιατί είναι ένας σώφρων Ιεράρχης, που διαθέτει ταπεινό πνεύμα και ταπεινό φρόνημα, έχει ποιότητα χαρακτήρος, έχει θεοφιλή και ασκητική ζωή, έχει εμπειρία αγιοπνευματική και φυσικά ζη, όπως πρέπει να ζουν οι αληθινοί Επίσκοποι μέσα στην Εκκλησία.
Και εγώ προσωπικά καυχώμαι για την παρουσία του μέσα στην Εκκλησία ως παραδερφός του, γιατί έχουμε τους ίδιους Γέροντες και λάβαμε από τον ίδιο Γέροντα, τον αείμνηστο Καλλίνικο Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, την Ιερωσύνη και είχαμε την αγάπη και μας οδήγησε σε δρόμο ορθόδοξο και πραγματικό, για να διαθέτουμε και να προσπαθούμε να διαθέτουμε και να έχουμε ορθόδοξο φρόνημα και ορθόδοξο ήθος. Γι’ αυτό ευχόμαστε στον Θεό για να τον διαφυλάττη με υγεία για χρόνια πολλά και να είναι και κόσμημα της Εκκλησίας μας και αυτής της Ιεράς Μητροπόλεως.
Σεβασμιώτατε και αγαπητέ εν Χριστώ αδελφέ μας Ιωήλ,
Μαζί με τις ευχές τις οποίες έδωσα και εκ μέρους των παρισταμένων Αρχιερέων και των Κληρικών και του ευσεβούς λαού, θα ήθελα να σας απευθύνω και μια παράκληση, παράκληση ενός αδελφού που σας αγαπά και νομίζω ότι εκφράζει και την αγάπη και θα έλεγα την παράκληση όλων: Περιορίζετε λίγο τον χρόνο της εργασίας σας, «αναπαύεσθε δι’ ολίγον», όπως έλεγε ο Χριστός στους Μαθητές Του. Περιορίσατε για λίγο την δράση μέσα στην Εκκλησία. Εμείς σας γνωρίζουμε ποιός είστε και ξέρουμε τί προσφέρετε στην Εκκλησία. Να κάνετε λίγη οικονομία δυνάμεων για να έχετε υγεία για πολλά χρόνια, για να υμνήτε και να δοξάζετε τον Θεό και φυσικά θα δοξασθήτε από Εκείνον, γιατί Τον δοξάζετε εν ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς και θα έχετε συμπαραστάτες όχι μόνο τον άγιο Ιωήλ, τον οποίο εσείς εξαίρετε και επαινείτε, αλλά και όλους τους Αγίους τους οποίους υμνογραφείτε.
Τα έτη σας να είναι πολλά, υγιεινά, ευφρόσυνα και ευλογημένα από τον Θεό. Αμήν!
Το κήρυγμα βιντεοσκοπημένο: http://vimeo.com/109890646
Βιντεοσκόπηση: 4Ε και Δ. Παπαχριστοδούλου
Απομαγνητοφώνηση: Ιερά Μητρόπολις Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
