ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
Πρὸς τὸν Ἱερὸν Κλῆρον,
καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
«Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο» (Ἰω. 1, 14)
Ἀδελφοὶ καὶ Πατέρες
Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε.
Ὁ Θεὸς τρέφει γιὰ τὸν ἄνθρωπο μιὰ ἐκστατικὴ καὶ μανικὴ ἀγάπη. Ὅπως λέγει ἕνας Ἐπίσκοπος, μέσα στήν ἐκστατική Του ἀγάπη ὁ Θεὸς ἑνώνεται μὲ τὴ δημιουργία πιὸ στενὰ ἀπὸ τὴν κάθε δυνατὴ ἕνωση, καθὼς γίνεται ὁ ἴδιος αὐτὸ ποὺ δημιούργησε, δηλαδὴ γίνεται ἄνθρωπος. Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ μᾶς φανερώνει τὴ μεγάλη ἀγάπη τοῦ Δημιουργοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ κορωνίδα τῆς δημιουργίας. Δὲν εἶναι βέβαια μέγας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾿ οὔτε καὶ μικρὸς ἐνώπιον τοῦ κόσμου. Εἶναι «ἐν μικρῷ μέγας». Ἡ σάρκα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πολύτιμο ἀγαθὸ τοῦ Θεοῦ σ᾿ αὐτόν. Ἔρχεται ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ γίνεται ἄνθρωπος, «ἵνα τιμήσῃ τήν σάρκα καὶ αὐτὴν τὴν θνητήν», κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Ἂς κάνουμε μερικὲς παρατηρήσεις πάνω σ᾿ αὐτό.
Ἕνας σύγχρονος θεολόγος γράφει· ἂν ὁ Λυτρωτὴς ἦταν μόνον οὐράνιος, πῶς θὰ θεράπευε τὸν ἐπίγειο; Συνεπῶς ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ὁμογενής, ἀλλ᾿ ὄχι μόνον αὐτό, γιατὶ ἔτσι θὰ ἦταν καὶ ὁ ἴδιος ἀτελής, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ἑτερογενής, θεῖος, ἀλλ᾿ ὄχι μόνον αὐτό, γιατὶ θὰ ὡδηγοῦσε σὲ σωτηρία καταναγκαστικῶς, καταργῶντας τὸ αὐτεξούσιο. Στὴν γέννηση τοῦ Χριστοῦ οἱ Πατέρες δὲ μιλᾶνε γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀποθεώθηκε, ἀλλὰ γιὰ τὸ Θεὸ ποὺ ἐνσαρκώθηκε.
Ὁ Χριστὸς μὲ τὴ γέννησή Του ἐπανέφερε τὴν ἀνθρώπινη φύση στὴ θεόδοτη τάξη. Ἡ τάξη τῆς δημιουργίας ἦταν μιὰ πορεία τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸ κατ᾿ εἰκόνα στὸ καθ᾿ ὁμοίωση. Μὲ τὴν πτώση μας ἀλλοτριωθήκαμε τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι τὸ φοβερώτερο κακὸ ἀπ᾿ ὅλα. Κατὰ τὴν ἐνσάρκωση ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν προσέλαβε ἁπλῶς τὴν ἀνθρώπινη ἰδέα (ἀνθρώπινη ὁλότητα), γιατὶ τότε διὰ μιᾶς θὰ εἶχαν ὁδηγηθεῖ στὴ σωτηρία ὅλοι οἱ ἄνθρωποι· ὅλοι οἱ κατ᾿ ἄτομο ἄνθρωποι ὡς μέτοχοι ἐκείνης τῆς ἰδέας. Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ προσέλαβε ἕνα συγκεκριμένο ἄνθρωπο καὶ μάλιστα ὁλόκληρο. Ἡ ὅλη Θεότητα ἑνώθηκε στὸ συγκεκριμένο πρόσωπό του μὲ τὴν ὅλη ἀνθρωπότητα. Κάθε ἰδίωμα καὶ κάθε ἐνέργεια τῆς καθολικῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἔχει προσληφθεῖ ἀπὸ τὸ Χριστὸ καὶ τίποτε τὸ ἀνθρώπινο δὲν ἔμεινε ἔξω ἀπὸ τὴν πρόσληψη αὐτή. Ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Λέων ὁ μέγας, ὁ Χριστὸς εἶναι τέλειος σὲ ὅ,τι εἶναι δικό Του καὶ τέλειος σὲ ὅ,τι εἶναι δικό μας. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἕνα παράθυρο ποὺ μᾶς δείχνει τὸ Θεό. Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης θὰ τὸ πεῖ αὐτὸ παραστατικά· «Θεὸν οὐδείς ἑώρακε πώποτε· ὁ μονογενὴς Υἱός, ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ Πατρὸς Ἐκεῖνος ἐξηγήσατο» (Ἰω. 1,18).
Ὁ Χριστὸς μὲ τὸ νὰ γίνει ἄνθρωπος ἔγινε ἡ ζύμη ποὺ ζυμώθηκε ὅλο τὸ ἀνθρώπινο φύραμα. Ὠνομάσθηκε πρωτότοκος γιὰ νὰ γίνει ἡ ἀρχὴ τῆς υἱοθεσίας τῶν ἀνθρώπων. Ἤθελε νὰ μᾶς δώσει τὴ δύναμη νὰ γίνουμε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι μυστήριο ἀγάπης. Ἕνα τροπάριο τῆς ἀκολουθίας τῶν Χριστουγέννων τὸ λέγει φανερά· «Ὅταν εἶδε ὁ Κτίστης νὰ ἔχει χαθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ποὺ τὸν ἔπλασε μὲ τὰ χέρια Του, ἔκλινε οὐρανοὺς καὶ κατέβηκε». Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι τόσο μεγάλη, ποὺ ἕνας σύγχρονος λογοτέχνης κάπως ἔτσι τὴν παρουσιάζει. Ἡ διαφορὰ τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ σκουλίκι εἶναι πολὺ μεγάλη. Πιὸ μεγάλη ὅμως (ἄπειρη) εἶναι ἡ διαφορὰ τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἄνθρωπο. Ἐὰν ἕνας ἄνθρωπος γίνει σκουλίκι, γιὰ νὰ σώσει τοὺς σκώληκες ἀπὸ τὴν καταστροφή, τὸ γεγονὸς αὐτὸ προκαλεῖ φρίκη σὲ μᾶς καὶ μόνο ποὺ τὸ σκεπτόμαστε. Κι ὅμως μεγαλύτερη συγκατάβαση ἔκανε ὁ Χριστὸς γενόμενος ἄνθρωπος. Ἡ ταπείνωσή Του ἦταν ἄπειρη καὶ φυσικὰ μεγαλύτερη. Ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Χριστοῦ προκαλεῖ αἰώνιο θαυμασμὸ καὶ τὴν ἔκπληξη τοῦ ἀνθρώπου. Μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός. Αὐτὸ μᾶς δημιουργεῖ ὑποχρεώσεις νὰ τὸν ἀγαπήσουμε κι ἐμεῖς.
Ἐὰν ὁ Θεὸς μᾶς ἀγάπησε τόσο, καταλαβαίνουμε ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἀνταπόκρισή μας πρὸς Αὐτόν. Ἐὰν ὑποθέσουμε πὼς δὲν εἴχαμε μόνο μιὰ ζωή, ἀλλὰ μύριες, καὶ πάλι δὲν ἦταν ἀρκετές, γιὰ νὰ ξεπληρώσουμε τὸ χρέος μας ἀπέναντι στὸ Θεό. Ὀφείλουμε ν' ἀγαπᾶμε τὸν Θεὸ μὲ πολλοὺς τρόπους· μὲ τὰ λόγια μας, μὲ τὸν βίο μας, μὲ τὶς ἀποφάσεις μας. Ἐπίσης, ὀφείλουμε νὰ ἀγαπᾶμε τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Στὴν σημερινὴ δύσκολη ἐποχὴ ποὺ ζοῦμε ὁ διπλανός μας ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὴν ἀγάπη μας. Νὰ συμπαρασταθοῦμε στὸν ἀπέναντί μας ἠθικά, οἰκονομικὰ καὶ ἀδελφικά.
Ὡς ἐπίσκοπος τῆς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας, λαμβάνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ τὴ Γέννηση τοῦ Σωτῆρος μας, εὔχομαι σ' ὅλους, μικροὺς καὶ μεγάλους, ἄρχοντες καὶ λαό, κληρικοὺς καὶ μοναχούς, ἡ χάρη τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Κυρίου Ἰησοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀγάπησε τοὺς ἀνθρώπους ἕως τέλους, νὰ εἶναι πάντοτε μαζί σας.
Ἀδελφοί μου, χαίρετε, εἰρηνεύετε καὶ ὑγιαίνετε.
Πρὸς Θεὸν εὐχέτης σας
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας ΙΩΗΛ
